ΜΕΡΟΣ 4ο
Ισλάμ και Παράδοση
Το Ισλάμ από την εμφάνισή του και ένθεν συνέθεσε την δική του
«ιδιοπρόσωπη» παράδοση, αν και ξεκίνησε σχετικά πρόσφατα την διαδρομή του σε
σχέση με τις λοιπές μεγάλες θρησκείες. Όπως και στην περίπτωση του ιερατικού
Ιουδαϊσμού, το κέντρο του Ισλάμ, επίσης συνίστατο από τον Νόμο και την
Παράδοση, θεωρούμενα ως μορφοποιητική δύναμη, προς την οποία τα αρχέγονα
Αραβικά φύλα παρείχαν ένα αγνό και ευγενές ανθρώπινο υλικό, διαμορφωμένο
από ένα πολεμικό πνεύμα.
Ο ισλαμικός νόμος (σαρία) είναι ένα θεϊκός νόμος, το
Κοράνιο, θεωρείται ως ο ίδιος ο λόγος του Θεού («καλάμ Αλλάχ»), καθώς
επίσης ως ένα μη ανθρώπινο έργο και ένα «άκτιστο βιβλίο» το οποίο υπήρχε στον
ουρανό ab aeterno («από την αιωνιότητα», «από αμνημονεύτων ετών»).
Παρά το γεγονός ότι το Ισλάμ θεωρεί τον εαυτό του «θρησκεία του Αβραάμ»,
ακόμη έως και του σημείου να του αποδίδει
την θεμελίωση της Καάμπα (στην οποία
βρίσκουμε και πάλι το θέμα του κομβικού «λίθου», ή το σύμβολο του «κέντρου»,
όπως και σε άλλους ανάλογους Ιερούς τόπους διαφόρων θρησκειών :
Δελφοί –
κέντρο της απολλώνιας λατρείας με τον Ομφαλό, κέντρο του Κόσμου
Κούζκο
(επί λέξει «ομφαλός» στην τοπική γλώσσα Κέτσουα) του Περού – πρωτεύουσα της
αυτοκρατορίας των Ίνκας
Λόφος Ουίσναχ (Uisneach) στην
Ιρλανδία με τον ομφάλιο «λίθο των διαιρέσεων» (Άϊλ να Μίρεαν – Ail
na Míreann ) και συνάμα ιερό τόπο δρυϊδικών τελετών
Τένρι στην Νάρα της Ιαπωνίας,
θεωρούμενο ως ένα ενεργειακό κέντρο του πλανήτη
Βατ Φρα Τσομ Ντογκ της
Ταϊλάνδης, όπου η χρυσή βουδική στούπα με τα λείψανα του Βούδα Σιντάρτα),
είναι επίσης, αλήθεια ότι :
(α) Το Ισλάμ διακήρυξε την
ανεξαρτησία του τόσον από τον Ιουδαϊσμό όσο και από τον Χριστιανισμό.
(β) Η Καάμπα, με το συμβολισμό της
του «κέντρου», είναι μια προ-ισλαμική τοποθεσία κι έχει ακόμα πιο αρχαίες
καταβολές, που δεν μπορούν να χρονολογηθούν με ακρίβεια.
(γ) Στην εσωτερική ισλαμική παράδοση,
το κύριο σημείο αναφοράς είναι ο «αλ-Χίντρ», ένα δημοφιλές πρόσωπο στον
ισλαμικό κόσμο, που είναι αντιληπτό ως ανώτερος και πρότερος των βιβλικών
προφητών (Κοράνιο 18:59-81) [Ο αγγελιαφόρος του Θεού, σύγχρονος του
Αβραάμ ή του Μωυσή ή μια διαχρονική θεόσταλτη οντότητα, ο «Πράσινος άνδρας», φερόμενος και ως διδάσκαλός
των προφητών].
 |
| Al Khidr |
Επίσης το Ισλάμ απορρίπτει ένα θέμα που βρίσκεται στον Ιουδαϊσμό, ενώ
στον Χριστιανισμό έγινε το κυρίαρχο δόγμα κι η βάση για το μυστήριο της
ενσάρκωσης του Λόγου. Διατηρεί, λογικά εξασθενημένο, τον μύθο της πτώσης του
Αδάμ, χωρίς να οικοδομεί πάνω του το θέμα του «προπατορικού αμαρτήματος». Σ’
αυτό το δόγμα, το Ισλάμ είδε μια «διαβολική ψευδαίσθηση» («ταλμπίς Ιμπλίς») ή
το αντεστραμμένο θέμα της πτώσης του Διαβόλου (Ιμπλίς ή Σαϊτάν), την οποία το
Κοράνι (18:48) [όταν είπαμε στους αγγέλους, «γονατίστε εμπρός στον Αδάμ»,
γονάτισαν, αλλά ο Ιμπλίς όχι. Αυτός ήταν ένα από τα πνεύματα, έτσι αμάρτησε
ενάντια στην εντολή του Κυρίου του]. απέδωσε στην άρνησή του, μαζί με όλους
τους αγγέλους του, να γονατίσει εμπρός στον Αδάμ. Επίσης το Ισλάμ, όχι μόνον
απέρριψε την ιδέα ενός Εξιλεωτή ή Σωτήρα, που είναι τόσο κεντρική στον Χριστιανισμό,
αλλά απέρριψε και την μεσολάβηση μιας ιερατικής κάστας.
Συλλαμβάνοντας το Θείο με όρους ενός απόλυτου και καθαρού μονοθεϊσμού,
χωρίς έναν «Υιό», έναν «Πατέρα», ή μια «Μητέρα του Θεού», κάθε Μουσουλμάνος ως
άτομο φαίνεται ότι απευθύνεται άμεσα στο Θεό και καθαγιάζεται μέσω του Νόμου,
ο οποίος διαποτίζει και οργανώνει την ζωή μ’ έναν ριζοσπαστικό ενιαίο
τρόπο, σε όλες τις δικαστικές, θρησκευτικές και κοινωνικές προεκτάσεις του. Στο
πρώιμο Ισλάμ η μόνη μορφή του ασκητισμού ήταν η δράση, δηλαδή, ο τζιχάντ, ή
«ιερός πόλεμος». Αυτό το είδος πολέμου, τουλάχιστον θεωρητικά, δεν πρέπει να
διακοπεί έως ότου επιτευχθεί η πλήρης εμπέδωση του θείου Νόμου. Ακριβώς
μέσω του ιερού πολέμου και όχι με το κήρυγμα ή την ιεραποστολική προσπάθεια,
κατόρθωσε το Ισλάμ να απολαύσει μιαν αιφνίδια, τεράστια επέκταση, δημιουργώντας
την αυτοκρατορία των Χαλιφών, καθώς και διαμορφώνοντας μια τυπική ενότητα,
συγκεκριμένα την «ουμμά» («ισλαμική κοινότητα» ή «ισλαμικό έθνος»).
Τέλος, το Ισλάμ παρουσιάζει μια παραδοσιακή πληρότητα, δεδομένου ότι η
Σαρία και η Σούνα, δηλαδή, ο εξωτερικός νόμος και η εξωτερική παράδοση, έχουν
το συμπλήρωμά τους όχι σ’ έναν ασαφή μυστικισμό, αλλά σε πλήρως
απαρτιωμένες μυητικές οργανώσεις (Τουρούκ) που χαρακτηρίζονται από μιαν
εσωτερική διδασκαλία (Ταβίλ) και από το μεταφυσικό δόγμα της «Ανώτατης
Ταυτότητας» (Ταουχίντ). Σ΄ αυτές τις οργανώσεις, και σε γενικές γραμμές στον Σιιτισμό,
οι επαναλαμβανόμενες έννοιες της αθωότητας («Μασούμ»), του διπλού προνομίου :
του «Ισμά» (δογματικού αλάθητου) και της «ανέφικτης σπίλωσης» από οποιαδήποτε
αμαρτία [το οποίο είναι το προνόμιο των ηγετών, των ορατών και αοράτων
ιμάμηδων, καθώς και των θεόπνευστων νομοερμηνευτών (μουτζνταχίντ)], οδηγούν
πίσω στην γραμμή μιας ακατάβλητης φυλής, διαμορφωμένης από μια παράδοση σ’
ένα επίπεδο υψηλότερο απ’ όσο στον Ιουδαϊσμό, αλλά και απ’
όσο στις χριστιανικές θρησκευτικές πεποιθήσεις που κατέκτησαν τη Δύση.
Εκλεκτική Ανάγνωση,
Μετεγγραφή και Παραποίηση της
Ισλαμικής Θεολογίας
«Τύποις», ο Μουσουλμάνος που ακολουθεί
το Κοράνι και την προφητική παράδοση (σούννα) με την μεθοδολογία των πρώτων
ενάρετων Μουσουλμάνων προγόνων (σάλαφ) είναι αυτός που (στην συντριπτική του
πλειοψηφία) δεν σχετίζεται με τον εξτρεμισμό ή και τις διάφορες τρομοκρατικές
οργανώσεις (Ισλαμικό Κράτος, Αλ Κάϊντα, Μπόκο Χαράμ, Αδελφοί Μουσουλμάνοι, Αλ
Νούσρα, Χίζμπ ατ Ταχρίρ, κτλ)
Στην σύγχρονη εποχή υφίσταται μείζων
άγνοια και ανάμεσα στους Μουσουλμάνους
σχετικά με το τι είναι πραγματικά το Ισλάμ με βάση τις αυθεντικές πηγές
του. Ο κανόνας είναι η αίρεση, η πλάνη και οι ακρότητες, ενώ αυτοί που τηρούν
την πιστή τους και πράττουν με βάση την ισλαμική «ορθόδοξη» γνώση αποτελούν την
εξαίρεση. Ελλείπει δηλαδή η ορθή
Ισλαμική παιδεία σύμφωνα με την μεθοδολογία του Προφήτη και των «σαχάμπα» (των
πρώτων οπαδών και μαθητών του).
Η πλειοψηφία των Μουσουλμάνων δεν πάσχει
«ιδιοπαθώς» από εξτρεμισμό, πάσχει πρωτίστως από έλλειψη Ισλαμικής παιδείας. Ο
εξτρεμισμός είναι απλά, ένα μέρος της ευρύτερης συμπτωματολογίας, το οποίο
απορρέει από την αυτήν την έλλειψη. Πολλοί Μουσουλμάνοι τηρούν με ευλάβεια και
αφοσίωση την θρησκεία του Ισλάμ, άλλοι θρησκεύονται με αιρετικό τρόπο, άλλοι
δεν της αποδίδουν καμία ιδιαίτερη σημασία και απλώς την δέχονται ως έθιμο, ενώ
μερικοί πολιτικοποιούνται με βάση αυτήν.
Χαρακτηριστικές ειρηνόφιλες και
καταδικαστικές για την τρομοκρατία όψεις του «γαλήνιου» και «μετριοπαθούς» Ισλάμ, συχνά
αποδίδονται στις τοποθετήσεις πολλών κορυφαίων Μουσουλμάνων, όπως για
παράδειγμα στην δήλωση του συντηρητικού πρώην 3 Προέδρου Χαταμί του Ιράν,
σε ομιλία του που
παρουσιάστηκε στο τεύχος του περιοδικού «Economist» της 24 Νοεμβρίου 2001 («Khatami' s view -The refreshing voice of moderate Islam») : «Μοχθηροί τρομοκράτες, που επινοούν όπλα μέσα από τη θρησκεία, είναι
στην πραγματικότητα επιπόλαιοι προσκολλημένοι
στην κατά λέξη ερμηνεία της θρησκείας. Είναι
ανίκανοι να κατανοήσουν ότι, ίσως
χωρίς να το επιδιώκουν, μετατρέπουν τη θρησκεία σε υποχείριο των ιδεολογιών που βρίσκονται σε αποσύνθεση (...) Στο ιερό
Κοράνι τα ανθρώπινα όντα προσκαλούνται να συνενώσουν τις προσπάθειές τους με
σύμπνοια και αλληλεγγύη για να κάνουμε το καλό. Όλοι μας πρέπει να
συνεργαζόμαστε, για να κάνουμε το καλό»..
Όπως προαναφέρθηκε, τo Ισλάμ
βασίζεται στο Κοράνιο το οποίο είναι το απόλυτα ιερό βιβλίο των Μουσουλμάνων. To Κοράνι έχει πολύ μεγαλύτερη
αξία για το Ισλάμ από ότι έχει η Βίβλος για τον χριστιανικό κόσμο. Θεωρείται πως είναι το
αντίγραφο του ιερού βιβλίου που βρίσκεται
στον ουρανό και για τον λόγο αυτόν ακόμα και το τσαλάκωμα μιας σελίδας που έχει αποσπάσματα από το Κοράνιο θεωρείται
τεράστια ιεροσυλία. Τα
περιεχόμενά του είναι πολλές φορές δυσνόητα και σίγουρα προκαλεί δυσάρεστη
έκπληξη η πρόκληση της στυγνής βίας,
ακατανόητης στον χριστιανικό κόσμο για ένα ιερό βιβλίο.
Όμως, σε κάθε βιβλίο, ιδιαίτερα στα ιερά βιβλία,
το ζήτημα είναι το τι επιλέγει να διαβάσει
κάποιος και πώς το ερμηνεύει. Όπως επισημαίνει ο
Διδάκτωρ Ισλαμικού Δικαίου της Νομικής Σχολής Αθηνών Κυριάκος Νικολάου – Πατραγάς : «Η απλή του Κορανίου
ανάγνωσις δεν δύναται να προσφέρη αφ' εαυτής το ποθούμενον
αποτέλεσμα. Αντιθέτως, δύναται να οδηγήση εις το ακριβώς
αντίθετον». («Η μεθοδολογική πρόσληψις του Ισλάμ», στο Civitas Gentium της «Σχολής Τουρκικών και
Συγχρόνων Ασιατικών σπουδών» του ΕΚΠΑ, Μάϊος 2011, σελ 80.)
Παρατίθενται ακολούθως δυο
αντιπροσωπευτικά εδάφια του Κορανίου, («TO ΙΕΡΟ ΚΟΡΑΝΙΟ και η Μετάφραση
των Εννοιών Του στην Ελληνική Γλώσσα», Συγκρότημα του
Βασιλιά Φαχντ, Μεδίνα, Έτος Εγίρας 1421 /
2000 μΧ), τα οποία καταδεικνύουν σαφέστατα το κλίμα βίας που
προβάλλεται και καλλιεργείται στους κόλπους των μουσουλμανικών εξτρεμιστικών
ομάδων. To
πρώτο είναι από την δεύτερη σούρα - κεφάλαιο που επιγράφεται «Η
Αγελάδα» (ελ Μπάκαρα), δεύτερο μέρος, στίχος (στοιχείο – «αγιά») 191:
«Σκοτώστε τους εχθρούς σας όπου τους βρίσκετε. Διώξτε τους από το φως από
όπου σας έδιωξαν. Ο κίνδυνος να αλλάξετε θρησκεία είναι
χειρότερος από τον φόνο. Μην τους πολεμάτε καθόλου κοντά στο τέμενος
Χαράμ, εκτός αν σας προκαλέσουν. Αυτή είναι η ανταμοιβή
για τους άπιστους».
To
δεύτερο εδάφιο είναι από την πέμπτη σούρα που επιγράφεται «Η Μεδίνα»
(ελ Μάϊντε), μέρος 6ο, στίχος 38: «...και κόψτε τα χέρια του κλέφτη,
άντρα ή γυναίκας, παραδειγματική τιμωρία για το έγκλημά τους, από τον
Αλλάχ». Βεβαίως το αμέσως επόμενο αγιά αναγράφει : «Αν όμως,
μετανιώσει μετά το έγκλημά του και επανορθώσει, τότε ο Αλλάχ
θα τον συγχωρήσει».
Είναι δυνατό λοιπόν να εντοπίσουμε αμέσως
και ευχερώς την διαφορά νοοτροπίας ανάμεσα σε ένα Μουσουλμάνο
και σε ένα χριστιανό, διαφορά που δημιουργείται συχνά μέσα από το Κοράνι.
Αυτήν την προτροπή στη βία επικαλούνται και οι ισλαμιστές
τρομοκράτες, που ερμηνεύουν το Κοράνι με τρόπον ώστε η
ερμηνεία να ευνοεί απολύτως και να επιτάσσει την άσκηση βίας, σύμφωνα με τις
αντιλήψεις τους.
Το Ισλάμ
για να δηλώσει τη θρησκεία χρησιμοποιεί την αρχαία λέξη «ντιν». Η λέξη ντιν στην προϊσλαμική Αραβία, σήμαινε τα έθιμα και τις συνήθειες, το
δίκαιο, την κρίση, το δικαστήριο. Καθώς ο Μωάμεθ καθόρισε όλα αυτά να
σχετίζονται με την πίστη στον ένα Θεό και με τις υποχρεώσεις του πιστού σε
αυτόν, αυτομάτως το ντιν ταυτίσθηκε
με το Ισλάμ (αφοσίωση και υπακοή στο Θεό). Μπορεί να ειπωθεί ότι τo Ισλάμ είναι περισσότερο ένα λεπτομερώς υφασμένο σύστημα
πολιτικοκοινωνικής συμπεριφοράς, παρά απλώς μια θρησκεία με την απολυτρωτική
και θεραπευτική έννοια, όπως γνωρίζουμε την χριστιανική
θρησκεία στην Ευρώπη.
Στο χριστιανισμό ο
άνθρωπος ως ένα αυτοτελές και ανεξάρτητο πρόσωπο είναι ελεύθερος, έχει το αναφαίρετο
δικαίωμα της προσωπικής επιλογής του. Αντίθετα στο Ισλάμ ο άνθρωπος είναι απόλυτα
υποταγμένος στην θέληση του Θεού. Από εδώ πηγάζει ένα σημαντικό και καίριο πρόβλημα διαφορετικής
νοοτροπίας και διαφορετικού τρόπου με τον οποίο βλέπει την
καθημερινότητα ένας Μουσουλμάνος από ένα χριστιανό.
Α. Κωνσταντίνου