Στον πολιτικό πόλεμο, στην πολιτιστική πάλη, στην μάχη των ιδεών με την γνώση και
την σωστή χρήση της εθνικής γλώσσας
αποκτούμε -πέρα από την οποιαδήποτε ορθολογιστική λειτουργία- τον
μεγαλύτερο συντελεστή γοητείας : την
εθνική γλώσσα, το ίδιο το γεγονός της Ελληνικής λαλιάς.
Γι’ αυτό και η φυσιολατρική και αγροτική λογοτεχνία αποκτά
για εμάς τους Εθνικιστές ένα βαθύτερο υψηλό πολιτικό νόημα, εκφράζοντας τον
ιδιαίτερο σύνδεσμο που υπάρχει ανάμεσα στον Έλληνα άνθρωπο και στην Ελληνική
φύση.
Με την ευκαιρία της ημερομηνίας γέννησης ή θανάτου του κάθε
σπουδαίου πατριώτη συγγραφέα, παρουσιάζουμε ένα ενημερωτικό σημείωμα που
περιγράφει συνοπτικά την ζωή του υπενθυμίζοντας πώς είχε επιδράσει με το έργο
του στις λαϊκές μάζες. Κάθε λογοτέχνης που κατόρθωσε να μας καλλιεργήσει το
νου, ζωγραφίζοντας μέσα στους οικείους μας χώρους, πλάσματα αντιπροσωπευτικά
της φυλής μας, βαθιά προσηλωμένα στη γενέθλια γη. Σήμερα αναφερόμαστε στον
εξαίρετο Γεώργιο Δροσίνη.
Από το ποίημα «ο Δικέφαλος»
«…Τέσσερα
μαύρα ατέλειωτα εκατόχρονα
βουβός
κι αποκρυμμένος
κλωσούσε
την εκδίκηση ο Δικέφαλος
στο
δουλωμένο γένος.
Ξάφνου
μια μέρα βρόντησ’ ο αντίλαλος:
"Ως
πότε, παλληκάρια!"
και
μύριοι αϊτοί Δικέφαλοι φτερούγισαν
από
σπαθιών θηκάρια…»
Ο Γεώργιος Δροσίνης (9 Δεκεμβρίου 1859 - 3 Ιανουαρίου 1951)
ήταν ποιητής, πεζογράφος και δημοσιογράφος. Ήταν ένας από τους πρωτοπόρους της
Νέας Αθηναϊκής Σχολής στην ποίηση και της ηθογραφίας στην πεζογραφία. Η πρώτη
ποιητική του συλλογή Ιστοί Αράχνης σηματοδότησε την εμφάνιση της Νέας Αθηναϊκής
Σχολής ενώ το διήγημά του Χρυσούλα κέρδισε το πρώτο βραβείο στον πρώτο
διαγωνισμό διηγήματος του περιοδικού «Η Εστία» το 1883.
Γεννήθηκε στην Αθήνα, στην Πλάκα από γονείς Μεσολογγίτες. Οι
πρόγονοί του, από την πλευρά του πατέρα καθώς και της μητέρας του, είχαν
σημαντική συνεισφορά στην Επανάσταση του 1821, ενώ οι οι ρίζες της φτάνουν ως
τη Βυζαντινή εποχή.
Προπάππος του ήταν ο Καπετάν-Αναστάσης Δροσίνης, γνωστός
Πρωτοκλέφτης των Αγράφων και παππούς του ο Γεώργιος Δροσίνης ή Καραγιώργος, που
πολέμησε και σκοτώθηκε στις 12 Απριλίου 1826, στην Έξοδο του Μεσολογγίου. Το
όνομα του έχει αριθμό 53 στον τιμητικό κατάλογο των 143 ονομάτων, ενώ η αρμόδια
επιτροπή τον κατέταξε στην Τέταρτη Τάξη των αξιωματικών, με βαθμό Ταγματάρχη,
όμως στην υπ’ αριθμό 486 συνεδρίαση της, τον μετέφερε στην Τρίτη Τάξη, με βαθμό
Αντισυνταγματάρχη. Στα μητρώα των αγωνιστών της Επαναστάσεως του 1821, είναι
καταχωρημένοι τρεις αδελφοί Δροσίνη, ο Γιώργος ή Καραγιώργος, ο Γιάννης ή
Γιαννακός και ο Κωνσταντίνος ή Καρακώστας, οι οποίοι φέρονται και ως
φονευθέντες.
Πατέρας του ήταν ο Χρήστος Δροσίνης, ανώτατος υπάλληλος του
Υπουργείου Οικονομικών και μητέρα του η Αμαλία Πετροκόκκινου, της οποίας η
οικογένεια ακολούθησε τον Ιωάννη Καποδίστρια κι εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Ο
Δροσίνης γεννήθηκε σε ένα διώροφο αρχοντικό στη γωνία των οδών Αδριανού και
Τριπόδων, ενώ είχε δύο αδέλφια τον Κωνσταντίνο και το Στράτο και μια αδελφή,
την Κάτια. Αργότερα η οικογένεια του εγκαταστάθηκε σε οικία της οδού
Παρθεναγωγείου, απέναντι από το Αρσάκειο, η οποία μετονομάστηκε σε οδό Ιωάννου
Πεσμαζόγλου. Θείος του ήταν ο Διομήδης Κυριακός, νομικός και πολιτικός που
διατέλεσε πρωθυπουργός της Ελλάδος.
Από το ποίημα «η Πατρίδα»
Στ’ αγαπημένο μου χωριό
χαρές πάντα και γέλια,
στ’ αλώνια τραγουδιών φωνές
ξεφάντωμα στ’ αμπέλια.
Κι όταν χορεύει η λεβεντιά
στης Πασχαλιάς τη μέρα,
βροντοκοπά το τύμπανο
και κελαηδεί η φλογέρα.
Στη μακρινή Πατρίδα μου
έχει ευωδιά και χάρη
το ταπεινοτερο δεντρί,
το πιο φτωχό χορτάρι.
Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο των Αθηνών και μεταγράφηκε
στη φιλοσοφική σχολή μετά από σύσταση του Νικόλαου Πολίτη. Το 1885 συνέχισε τις
σπουδές του στην Ιστορία της τέχνης στο εξωτερικό, στα Πανεπιστήμια της
Λειψίας, της Δρέσδης και του Βερολίνου, στη Γερμανία. Ανήκε στον κύκλο των
προοδευτικών ποιητών (μαζί με τους Νίκο Καμπά και Κωστή Παλαμά) που επιδίωκαν την
ανανέωση του ποιητικού λόγου.
Το 1882 ίδρυσε μαζί με το Νικόλαο Πολίτη, το Σπυρίδωνα
Λάμπρο και τον Τιμολέοντα Φιλήμονα που εκλέχθηκε πρόεδρος, ενώ ο ίδιος ανέλαβε
αντιπρόεδρος, την «Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία Ελλάδος» [Ι.Ε.Ε.Ε.] μέλη
της οποίας δημιούργησαν την «Εθνική Εταιρεία», στην οποία εντάχθηκε ως μέλος,
στις 9 Δεκεμβρίου 1895/αριθμός Μητρώου 100 .
Διετέλεσε διευθυντής του περιοδικού "Η Εστία", το
οποίο μετέτρεψε σε καθημερινή εφημερίδα το 1894. Το 1897 αποχώρησε από την
«Εστία», την οποία ανέλαβε η οικογένεια Κύρου και την ίδια χρονική περίοδο,
εξέδωσε από κοινού με τον Γεώργιο Κασδόνη το εικονογραφημένο ημερολόγιο «Νέα
Ελλάς», που κυκλοφόρησε για μικρό χρονικό διάστημα. Το 1897 θεωρώντας ότι
έπρεπε να δημιουργηθεί «...έθνος πολιτών κοινωνικώς και πολιτικώς
πεφωτισμένων..», δεδομένου ότι η «...τελευταία εκ του πολέμου συμφορά απεκάλυψε
ως κυριοτάτην αφορμήν του ολέθρου την έλλειψιν εθνικής αγωγής...», ίδρυσε και
έως το 1904, διηύθυνε το περιοδικό «Εθνική Αγωγή» και το 1907 ίδρυσε και
διηύθυνε το περιοδικό «Μελέτη».
Για ένα χρόνο συνέβαλε στην έκδοση της ημερήσιας εφημερίδος
«Το Άστυ». Την ίδια εποχή, συνέβαλε στη δημιουργία και τη λειτουργία του
συλλόγου «Σκοπευτική Εταιρεία», καθώς θεωρούσε την εξάσκηση των νέων στη χρήση
των όπλων, ως σημαντικό παράγοντα για την υγιή διάπλαση τους σε συνδυασμό με
την πολεμική τους ετοιμότητα και για το λόγο αυτό το 1907, εξέδωσε το βιβλίο «Η
σκοπευτική άσκησις του έθνους».
Διετέλεσε από το 1908 έως το 1923, μετά από πρωτοβουλία του
υπουργού Σπύρου Στάη, ανώτερος υπάλληλος στο Υπουργείο Παιδείας, χρημάτισε
Διευθυντής Δημοτικής κι αργότερα Ανώτατης Εκπαιδεύσεως καθώς και διευθυντής
Γραμμάτων και Τεχνών στο ίδιο υπουργείο. Από τη θέση του βοήθησε στη σύνταξη
του «Ιστορικού Λεξικού της Ελληνικής Γλώσσας» και στην εφαρμογή του
εκπαιδευτικού προγράμματος του Ελευθέριου Βενιζέλου, ενώ το 1923 υπό τη
διεύθυνσή του, οργανώθηκε το Μουσείο Κοσμητικών Τεχνών. Παράλληλα δημιούργησε
το Γραφείο Σχολικής Υγιεινής και καθιέρωσε τη γιορτή της Σημαίας.
Επιγραμματικά,
- · Απέσπασε τη Σχολή Καλών Τεχνών από τις Βιομηχανικές Τέχνες,
- · δημιούργησε την Εθνική Πινακοθήκη,
- · καθιέρωσε τη Διαρκή Καλλιτεχνική Έκθεση,
- · ίδρυσε το Ωδείο στη Θεσσαλονίκη, συνετέλεσε στη σύνταξη του Πρώτου Ιστορικού Λεξικού της Ελληνικής Γλώσσας,
- · δημιούργησε μέσα στο Υπουργείο Παιδείας το γραφείο Σχολικής Υγιεινής, δηλαδή την επιθεώρηση των σχολείων και την παρακολούθηση της υγείας των μαθητών από σχολιάτρους, διοργάνωσε μαθητικά συσσίτια, καθιέρωση την διενέργεια αντιτραχωματικών, αντιφυματικών εξετάσεων και τις αναρρωτικές άδειες αναρρωτικές στους εκπαιδευτικούς.
- · Εισήγαγε τη Γυμναστική στα σχολεία,
- · δημιούργησε την Εθνική Βιβλιοθήκη, καθώς και 10 ακόμη, βιβλιοθήκες σε όλη την Ελλάδα, τη Δημόσια Βιβλιοθήκη Θεσσαλονίκης, ενώ επέβαλλε με νόμο τη δημιουργία δημόσιας βιβλιοθήκης σε κάθε πόλη με πληθυσμό άνω των 30.000 κατοίκων,
- · καθιέρωσε την Εορτή της Σημαίας και επέβαλλε την παρουσία έργων επώνυμων ποιητών και πεζογράφων στα σχολικά βιβλία,
- · καθιέρωσε το Αριστείον Γραμμάτων και Καλών Τεχνών, το οποίο ο ίδιος είχε προτείνει ως θεσμό,
- · προχώρησε στην οργάνωση των αρχείων του Κράτους στα υπόγεια της Ακαδημίας και επίσης τα αρχεία της Κέρκυρας και της Ύδρας,
- · Αναδιοργάνωσε το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο,
- · όρισε Επιτροπή Εθνικής Μουσικής, η οποία φρόντισε για τη συγκέντρωση φωνογραφικών κυλίνδρων και κινηματογραφικών ταινιών,
- · προχώρησε στην ανασύσταση του Λαογραφικού Τμήματος και ίδρυσε το πρώτο Λαογραφικό Μουσείο στο παλιό τζαμί στο Μοναστηράκι,
- · οργάνωσε το Λαογραφικό Αρχείο,
- · πρότεινε νόμο, ο οποίος εγκρίθηκε, για την οικονομική βοήθεια στο Εθνικό Θέατρο και στο Εθνικό Ωδείο Αθηνών και ένα ποσό για την περίθαλψη των θεατρικών συγγραφέων,
- · με δικές του ενέργειες πέτυχε την είσοδο της Ελλάδας στη Διεθνή Ένωση της Βέρνης, για την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας,
- · εξέδωσε την πρώτη Λαογραφική Εγκυκλοπαίδεια, μέσω του Συλλόγου Ωφελίμων Βιβλίων.
Υπήρξε συνεργάτης μεγάλων περιοδικών στην Αμερική, τη
Γερμανία, τη Γαλλία, τη Σουηδία, την Κύπρο και την Τουρκία, ενώ από το 1922 έως
το 1936 φρόντιζε την έκδοση και διηύθυνε το ετήσιο «Ημερολόγιον της Μεγάλης
Ελλάδος».
Παράλληλα με την λογοτεχνική προσφορά του, συνεισέφερε
σημαντικά σε πολλούς τομείς της πνευματικής και κοινωνικής ζωής της χώρας: ήταν
γραμματέας του "Συλλόγου προς διάδοση ωφελίμων βιβλίων" που είχε
ιδρύσει ο Δημήτριος Βικέλας από το 1899. Ιδρυτής του Ημερολογίου της Μεγάλης
Ελλάδας το 1922, διευθυντής του Τμήματος Γραμμάτων και Καλών Τεχνών του
Υπουργείου Παιδείας (1914-1920) και 1922-1923 και τακτικό μέλος της Ακαδημίας
Αθηνών από την ίδρυσή της το 1926.
Το 1918 αγόρασε μαζί με τον αδελφό του το σπίτι του θείου
τους Διομήδη Κυριακού στην Κηφισιά και από το 1939 έμενε μόνιμα στο οίκημα αυτό
που είχε μετονομασθεί σε έπαυλη Αμαρυλλίδα. Έζησε μέχρι το τέλος της ζωής του
την 3 Ιανουαρίου 1951. Το σπίτι αυτό έχει αναπαλαιωθεί, είναι σήμερα ιδιοκτησία
του Δήμου Κηφισιάς και στεγάζει τη Δημοτική Βιβλιοθήκη Κηφισιάς από το 1991 και
το Μουσείο Δροσίνη από το 1997.
Τιμήθηκε με το Αριστείο Γραμμάτων και Τεχνών της «Ακαδημίας
Αθηνών», ενώ το 1947 προτάθηκε για το βραβείο Νόμπελ, σε αναγνώριση της αξίας
του έργου του, το οποίο τελικά απονεμήθηκε στο Γάλλο λογοτέχνη Αντρέ Ζιντ
(André Gide).
Από το ποίημα «Χώμα Ελληνικό»
Τώρα
που θα φύγω και θα πάω στα ξένα
Και
θα ζούμε μήνες χρόνια χωρισμένοι
Άφησε
να πάρω κάτι κι από σένα
Γαλανή
πατρίδα πολυαγαπημένη
Όλοι
όσοι ήρθαν, πριν να φύγουν πάλι,
όλοι
κάτι πήραν για να σε θυμούνται.
Πήρανε
οι Άγγλοι, πήρανε κι οι Γάλλοι,
Τι
και πόσα πήραν ούτε που μετριούνται.
Οι
Αμερικάνοι παίρνουν, παίρνουνε ακόμα
μ’
έναν τρόπο δικαιωματικό
κι
έτσι όπως πάμε δε θα μείνει χώμα
απ’
αυτό που λέμε χώμα ελληνικό.
Ο Γ. Δροσίνης ασχολήθηκε εξίσου με την πεζογραφία και την
ποίηση, αλλά σημαντικότερο θεωρείται το ποιητικό του έργο. Άρχισε να δημοσιεύει
τα πρώτα ποιήματά του το 1878 στην εφημερίδα "Ραμπαγάς", με το
ψευδώνυμο "Αράχνη".
Τα πεζογραφικά έργα του Δροσίνη εντάσσονται στον χώρο της
ηθογραφίας: απεικονίζουν σκηνές από την αγροτική ζωή, ήθη, έθιμα και παραδόσεις
του λαού της υπαίθρου. Ο συγγραφέας εξ άλλου ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τη
Λαογραφία (ήταν ιδρυτικό μέλος της Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας) και είχε
ασχοληθεί με τη συλλογή τραγουδιών, εθίμων και παραδόσεων.
Ήταν Ελληνολάτρης και επιθυμούσε να τον συμπεριλαμβάνουν
στους Εθνικούς ποιητές. Σύμφωνα με όσα είπε σε συνέντευξη που παραχώρησε, ήταν
φανατικός ακροατής του ραδιοφώνου και θαυμαστής της μουσικής του Μπετόβεν, ενώ
εξέφρασε την αγάπη του για τη Δρέσδη και τη Βενετία, αγαπούσε τους μακρινούς
περιπάτους και έλεγε ότι αν άρχιζε τη ζωή του από την αρχή θα ήθελε να γίνει
μουσικός. Φροντίδα του ήταν η μόρφωση του λαού και η αναγέννηση του έθνους.
Αγαπούσε τα παιδιά και τη φύση, την πατρίδα, την οικογένεια και τη θρησκεία.
Από το ποίημα «το φτάσιμο»
Θὰ βραδιάζει ἡ μέρα, ὅταν θὰ φτάνομε
στοῦ χωριοῦ τ᾿
ἀποσκιωμένα ἁλώνια
θὰ φανοῦν λευκὰ τὰ
χωριοτόσπιτα
πίσω ἀπὸ
τῶν πεύκων τ᾿ ἀκροκλώνια.
Μακριὰ θ᾿
ἀκούονται ἀρνιῶν βελάσματα
βραδινὴ καμπάνα θὰ σημαίνει
στὴ βρυσούλα βόδια θὰ ποτίζονται,
θὰ καπνίζουν φοῦρνοι φλογισμένοι.
Θὰ βαθιανασαίνουμε στὸ διάβα μας
μυρωδιὰ ἀπὸ στάχυα θερισμένα.
Θὰ μᾶς
εὐχηθοῦν τὸ «καλῶς ἤρθατε»
χέρια
ἀπὸ τὸν
κάματο ἀργασμένα.
Ἀπὸ
τὸ κατώφλι ἀναμερίζοντας
τοῦ καιροῦ τ᾿
ἀγκάθια καὶ τὰ
χόρτα,
τοῦ κλειστοῦ παλιόπυργου θ᾿ ἀνοίξομε
τὴ βαριὰ τὴ
σιδερένια πόρτα.
Ποίηση
Ιστοί Αράχνης, 1880 / Σταλακτίται, 1881 / Ειδύλλια[1] , 1884
/ Αμάραντα , 1890 / Γαλήνη (1891-1902) , 1902 / Φωτερά Σκοτάδια (1903-1914) ,
1915 / Κλειστά βλέφαρα (1914-1917) , 1918 / Πύρινη Ρομφαία-Αλκυονίδες
(1912-1921), 1921 / Το μοιρολόι της όμορφης, 1927 / Θα βραδιάζη (1915-1922),
1930 / Είπε: (1912-1932), 1932 / Φευγάτα Χελιδόνια (1911-1935), 1936 / Σπίθες
στη στάχτη, 1940 / Λαμπες, 1947
Μυθιστορήματα
Αμαρυλλίς, 1886 / Το βοτάνι της ζωής, 1901 / Το βοτάνι της
αγάπης, 1901 / Έρση (μυθιστόρημα), 1922 / Ειρήνη (μυθιστόρημα), 1945
Συλλογές διηγημάτων
Αγροτικαί επιστολαί, 1882 / Διηγήματα και αναμνήσεις, 1886 /
Διηγήματα των αγρών και της πόλεως, 1904 / Το ανθισμένο ξύλο-Τρεις εικόνες
(διηγήματα), 1948 /
Παραμύθια
Παιδικά παραμύθια, 1889 / Ελληνική Χαλιμά. Τα ωραιότερα
παραμύθια του ελληνικού λαού, 1921 και 1926
Άλλα έργα
Σκόρπια φύλλα της ζωής μου (αναμνήσεις) / Παράδοξος γάμος
(κωμωδία μονόπρακτη), 1878 / Το μήλον (κωμωδία), 1884 / Τρεις ημέραι εν Τήνω
1888 / Αι μέλισσαι 1890 / Αι όρνιθες 1895 / Το ψάρευμα 1908 / Συλλογαί φυσικής
ιστορίας 1912 / Οι τυφλοί 1924 / Η σκοπευτική άσκησις του έθνους 1938 / Ο κυνηγός 1948 / Ημερολόγιο της πολιορκίας
του Μεσολογγίου 1958 Γεώργιος Νάζος 1966 / Επιστολαί του Νικολάου Γύζη 1969 / Ο
Μπαρμπα-Δήμος 1974 / Θαλασσινα τραγουδια
1884 / Ιστορικό Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, εκδόσεις δωρική 1972