Σχόλιο του Ιστορικού, τουρκολόγου και διεθνολόγου,
Δημήτρη Κιτσίκη καθηγητή του Πανεπιστημίου της Οττάβας
Καναδά από το 1970 από το βιβλίο του «Η τρίτη
ιδεολογία και η Ορθοδοξία», Αθήνα, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 1998
«(...) Ιδιαίτερα στήν Ελλάδα η άγνοια τής φύσεως τών
ιδεολογιών είναι σχεδόν καθολική. Ακούμε καί διαβάζουμε καθημερινά απίστευτες
σέ πρωτογονισμό "άναλύσεις" τού παρακάτω επιπέδου. Γράφει λοιπόν μιά αθηναϊκή
έφημερίδα οικολόγων, “Πράσινοι”, στο φύλλο της 14ης Σεπτεμβρiου 1989: «Ό
σοσιαλιστής είναι αληθινός, ειλικρινής, άπλός. Όταν είναι τό αντίθετο, δηλαδή
ψεύτης, απατεώνας. κλέφτης καί ύπουλος καί ψεύτικος, δέν ειναι σοσιαλιστής αλλά
φασίστας.Έτσι φανερώνεται ότι τό ΠΑΣΟΚ δέν είναι σοσιαλιστικό κόμμα ... αλλά
φασιστικό». Πράγματι η Ιδεολογία του ΠΑΣΟΚ, όπως θά δούμε σ’ αυτό τό βιβλίο,
εγγράφεται σέ μιά φασιστική τροχιά -συνεπώς και σοσιαλιστική- αλλά αύτό δέν
άποδεινύεται μέ τέτοιου είδους "αναλύσεις".
Δυστυχώς
δέν είναι μόνον ό "πολύς κόσμος" πού δέν εχει Ιδέαν περι πολιτικών
Ιδεολογιών, άλλά και γνωστοί διανοούμενοι, όπως ό θεολόγος καθηγητής Χρήστος
Γιανναράς, οποίος χρησιμοποιεί συχνά τήν λέξη "φασισμός" γιά τις πιό
απίθανες περιπτώσεις.
Πάντως
τό παραπάvω κείμενο δείχνει πόσο διαδεδομένη είναι η ηθικολογική αξιολόγηση των
ιδεολογιών, ενώ μόνον από καθαρώς θρησκευτικής πλευράς μιά τέτοια αξιολόγηση είναι
θεμιτή, Γιά τόv επιστήμονα πρωτεύει η αντικειμενική μελέτη των ιδεολογιών χωρίς
καμία απολύτως ηθική ιεράρχηση. Γι'
αυτόν δέν ύπάρχει καλή και κακή Ιδεολογία καί ό φασισμός φυσικά δεν είναι ούτε
χειρότερος ούτε καλύτερος από τόν φιλελευθερισμό n τόν κομμουνισμό, Ίσως η
μεγαλύτερη διαστρεύλωση εννοιών πού έχουν επιφέρει οι πολιτικές προπαγάνδες
-πραγματική πλύση εγκεφάλου από νηπιακής ηλικίας όλων των πολιτών των
καπιταλιστικών χωρών- είναι ο χαρακτηρισμός αορίστων εννοιών, όπως αυτές της
ελευθερίας, της Ισότητος, της δημοκρατίας, της δικαιοσύνης ως πανανθρώπινες
αυτονόητες αλήθειες, που η καθιέρωσή τους πρέπει να είναι ο στόχος οποιασδήποτε
ανθρώπινης κοινωνίας. Αλλά όταν οι έννοιες αυτές χρrισιμοποιούνται έξω από τόν
θρησκευτικό χώρο, δέν είναι δυνατόν παρά να είναι σχετικές καί χρειάσθηκε ο Μάρξ
γιά νά μας εξηγήσει ότι δέν είναι διόλου πανανθρώπινες, αλλά ταξικές. 'Έτσι
κάθε κοινωνία ερμηνεύει διαφορετικά, ακόμη και διαμετρικά αντίθετα, αυτές τις έννοιες.
Παιδί,
μεγάλωσα σέ πολύ εντονο ίδεολογικό κομμουνιστικό περιβάλλον και η κατάρτησή μου υπήρξε κυρίως
μαρξιστική. Ή μετέπειτα όμως γνωριμία μου μέ την ορθοδοξία, με εβαλε στό
κλασσικό δίλημμα: Ιδεολογία η θρησκεία; Πόσοι καί πόσοι συγχέουν τίς δύο αυτές
εννοιες. Τελικά κατάλαβα πώς η Ιδεολογία είναι περιττή γιά τον πιστό, αφού
εtναι ένα κακέκτυπο υποπατάστατο της θρησκείας.
Στόν
19ο αίωνα εμφανίσθηκε μιά
πολύ επικίνδυνη εξέλιξη: Η θρησκεία χρησιμοποιήθηκε ως ιδεολογία. 'Ετσι στην
δυτική Ευρώπη γεννιέται ο κοινωνικός χριστιανισμός, στήν Ρωσία ό ορθόδοξος
πανσλαβισμός και στήν Οθωμανική Αυοκρατορία ο πανισλαμισμός. Η θρησκεία
συρρικνώνεται και μετατρέπεται σε απλό Ιδεολογικό στήριγμα ενός πολιτικού κόμματος.
Κι έτσι στην Έλλάδα φθάνουμε στό σύνθημα τού «Έλλάς Ελλήνων Χριστιανών», πού χρησιμοποιείται
από πραξικοπηματίες αξιωματικούς. τών όποιων κύριο μέλημα δέν φαίνεται νά ήταν ο
χριστιανικός βίος.
Η
φιλοδοξία μου γράφοvτας αυτό τό βιβλίο, είναι νά χρησιμοποιήσω την επιστημονική
έρευνα των δεκαετιών πού κατανάλωσα πάνω στό θέμα των Ιδεολογιών, πρώτα γιά νά
δώσω σέ νέες βάσεις μιά σαφέστατη εικόνα τnς ιδεολογίας του φασισμού -πού
ονομάζω «τρίτη ιδεολογία» και κατόπιν γιά να διαχωρίσω σαφώς την ορθοδοξία από οποιανδήποτε
ιδεολογία, ώστε λιγότεροι πιστοί να πέφτουν θύματα παραπλανητικών συνθημάτων.
Επειδή
όμως, όπως πάντα, φιλοδοξώ και σ' αυτό μου το βιβλίο νά παραμείνω απόλυτα αντικειμενικός,
πρέπει να προσθέσω πως μπορεί επίσης νά βοηθήσει και τους οπαδούς της τρίτης
lδεολογίας να διαχωρίσουν σαφώς την θέση τους από εκείνην των ορθοδόξων
χριστιανών.....»
Α. Κ.