Από
το βιβλίο «Ο ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΟΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗΣ ΜΕΤΑΣΟΒΙΕΤΙΚΗΣ ΡΩΣΙΑΣ» του Γεωργίου
Λιναρδή, εκδόσεις ΑΙΓΙΣ, Αθήνα 2016
«Η
Πρώτη Σκηνή στον Πάρσιφαλ του Βάγκνερ κλείνει καθώς ο σοφός και σεβάσμιος
ιππότης Γκούρνεμαντς, έχει προσκαλέσει στην τελετή του Αγίου Δισκοπότηρου -
Γκράαλ τον αθώο νεαρό που θα αποκαλυφθεί ως ο εκλεκτός Πάρσιφαλ. Ο νεαρός, που
αγνοεί τι είναι το Δισκοπότηρο, καθώς περπατούν παρατηρεί ότι σχεδόν δεν
κινείται, αν και αισθάνεται ωσάν να ταξίδεψε μακριά. Ο Γκούρνεμαντς, καθώς ένα
ορχηστρικό ιντερλούδιο αναπτύσσεται κλιμακωτά για το πέρασμα στην Δεύτερη
Σκηνή, του απαντά μ’ αυτά τα λόγια για το μαγικό βασίλειο : «Εδώ ο χρόνος
έχει γίνει χώρος». Τούτη η ρήση είναι η υψίστη και ανυπέρβλητη διακήρυξη θριάμβου
της Γεωπολιτικής. Ακριβώς, το να σκεφθείς μέσω του πρίσματος του Χώρου, σημαίνει
να σκεφθείς με έναν ολότελα διαφορετικό τρόπο.
Ας ξεκαθαρίσουμε
λοιπόν εξ αρχής : Με τον όρο «Γεωγραφία», εννοούμε την ολιστική μελέτη των
φαινομένων και δρωμένων που λαμβάνουν χώρα στην επιφάνεια της γης.
Οτιδήποτε εντυπώθηκε ήδη στον χώρο διατηρείται σ’ αυτόν. Οτιδήποτε πρόκειται να
ωριμάσει στον χώρο, περιέχεται ήδη σε αυτόν. Αυτή είναι και η νοηματική βάση
της «Πολιτικής Γεωγραφίας» του Γερμανού γεωγράφου Φρίντριχ Ράτσελ (Friedrich
Ratzel, 1844-1904), προπάτορα της σύγχρονης γεωπολιτικής. Στο βιβλίο του με τίτλο
«Politische Geographie» (Εκδόσεις Rudolf Oldenburg, Μόναχο και Λειψία, 1897), όρισε
αυτό το ακαδημαϊκό πεδίο ως την μελέτη του κράτους ως «χωρικού οργανισμού», ήτοι
ενός φαινομένου
στον χώρο, ενός γηίνου δεδομένου και απεφάνθη ότι, ο χώρος και η θέση προσδιορίζουν
αποφασιστικά τη μοίρα των κρατών.
Η Γεωπολιτική
(βλακωδώς κατηγορηθείσα ως «αντιδραστική» και «φασιστική») είναι η μελέτη των διεθνών
σχέσεων ως φαινομένων στον χώρο και επίσης των συνεπειών που έχουν αυτές οι σχέσεις
επί της μορφολογίας του συνολικού πολιτικού χάρτη (όρα και λήμμα «Geopolitics» υπό
του ιστορικού και μέλους της Βρετανικής Ακαδημίας Noel Geoffrey Parker, στο
συλλογικό έργο: «The
Blackwell
Encyclopedia
of Political Institutions», με επιμελητή έκδοσης τον ομότιμο καθηγητή
της Πολιτικής Επιστήμης στην Οξφόρδη Vernon Bernard Bogdanor, Εκδόσεις
Blackwell, 1987, σελίδες 254-255). Αποπειρώμενος να συμπυκνώσω σημειολογικά και
συμβολικά το κορυφαίο αντικείμενο της γεωπολιτικής θα έλεγα πως αυτή αφορά στον
διανυσματικό λογισμό των διεθνών σχέσεων.
Δυστυχώς σήμερα
στις Διεθνείς Σχέσεις ούτε ένα πρόβλημα δεν μπορεί να εξεταστεί χωρίς αναφορά στην
οικονομική σημασία των διαδικασιών και της αλληλεπιδράσεως αυτών των διαδικασιών.
Πολλοί ομιλούν για την σημασία της αναγκαίας ισχυράς οικονομίας μίας χώρας, ώστε
αυτή να διαθέτει ισχύ στο διεθνές σύστημα. Ακόμη περισσότεροι ομιλούν περί της σημασίας
της ενέργειας ως παράγοντος οικονομικής ισχύος. Αλλά η γνώση της μετατροπής
της συλλήβδην
οικονομικής δυναμικής σε οικονομική δύναμη και δη σε πρακτική δυνατότητα ασκήσεως
επιρροής, (δηλαδή ουσιαστικής ισχύος), είναι μάλλον ελλειμματική.(…)»
Α. Κωνσταντίνου